informeert schrijvers, vertalers & journalisten

Het loopt in veel onderhandelingen nogal moeizaam en dat zou eigenlijk niet moeten, want buiten is het deze zomer vaak veel te heet geweest om ergernissen ongeremd en daardoor ongekoeld tot de bovenkamer door te laten dringen. Zo nemen voor mijn gevoel de onderhandelingen van Lira (c.s.) met Rodap over tv en film veel te veel tijd in beslag. Het lijkt er af en toe op dat men de bastions van makers financieel uit wil roken om de arme belegerden op de blote knieën naar buiten te krijgen. En dat kan toch echt niet in overeenstemming met het karakter van de gesprekken zijn, nu zij gevoerd worden door zulke bonafide partijen.

Ongeveer vijf jaar geleden kwam er tussen Lira en het NUV een convenant tot stand, een overeenkomst waar beide partijen zich aan zouden houden. Het was op een moment dat het Lira-bestuur zich al geruime tijd afvroeg wat het aan moest met exploitaties die zichzelf aan het digitaliseren waren, zoals de LiteROM, een verzameling van recensies uit dag- en weekbladen. Om zich ten overstaan van snel opkomende digitale exploitaties niet te laten marginaliseren zou Lira moeten proberen een voet aan de grond te krijgen door zich open te stellen voor de digitale rechten van auteurs, liefst in goede samenwerking met uitgevers. Ondanks die hardop geuite, nogal gematigde intentie reageerden uitgevers onverwacht heftig op Lira's stap in de richting van die digitale toekomst. Zij hielden het digitale veld graag in eigen exclusieve hand. Daar viel in moeilijke tijden bijvoorbeeld in samenwerking met bibliotheken misschien nog iets aan te verdienen.

De wetswijziging die op 1 juli 2015 van kracht is geworden, heeft gevolgen voor de positie van scenarioschrijvers. Een op onderdelen nieuw artikel 45d waarin ogenschijnlijk niet eens zo vreselijk revolutionaire aanpassingen hebben plaatsgevonden vergeleken met het vroegere artikel 45d, -zo blijft een wettelijk vermoeden van overdracht van bepaalde rechten de basis van de Nederlandse wet terzake van filmwerken- blijkt in zijn toepassing grote gevolgen te hebben voor iedereen die met audiovisuele werken te maken heeft, van producent tot maker, van omroep tot kabelexploitant. Onwetendheid en onwil over die veranderingen veroorzaken soms blokkades in de contractpraktijk. Dat valt zeer te betreuren en lijkt ook niet nodig, omdat er tussen partijen een voorlopige voorziening is getroffen die in het contract opgenomen kan worden. Die voorlopige voorziening heet 'tijdelijke clausule.'

In de recente jaarvergadering van Lira werd met grote meerderheid de inhouding voor sociale en culturele doelen door de aanwezige aangeslotenen ondersteund. De uitkomst van de stemming toonde de aanwezigheid aan van 7 leenrechtontvangers die tegen de socu-inhouding waren en beduidend meer dan 100 die vóór stemden. Aan dit besluit vooraf ging een correspondentie met enkele aangeslotenen die zich tot de opposanten rekenden. In onderstaand schrijven van Lira's juriste mevrouw mr. Vera van Buitenen wordt betoogd hoe al vanaf vrij vroeg in de geschiedenis van het leenrecht de gedachte aan fondsvorming van invloed is geweest. In het onderstaande wordt haar betoog uit de doeken gedaan.

Schrijvers stellen ons regelmatig vragen over de totstandkoming van de leenrechtvergoeding. Lira heeft daarom een schematische weergave laten maken van dit proces, zodat het u hopelijk een stuk duidelijker wordt. Bekijk de infographic hieronder.

Wie wil begrijpen hoe en waarom jaarlijks de leenrechtgelden verdeeld worden zoals ze worden verdeeld, moet noodzakelijkwijs rekening houden met de verdeelsleutel tussen auteurs en uitgevers die in de jaren negentig tussen partijen is overeengekomen en die – net als de daarmee samenhangende fondsvorming – door de minister van Justitie via Stichting Leenrecht is bekrachtigd.

Een stralende zomerdag, deze zaterdag 6 juni – en veel zijn het er nog niet geweest. Dat belooft niet veel goeds voor de opkomst bij de jaarlijkse Lira-vergadering. Maar de belangstelling en trouw van Lira’s aangeslotenen moet nooit worden onderschat, blijkt maar weer. Weliswaar zijn ze niet alle twaalfduizend opgekomen, maar de grote zaal van De Balie in Amsterdam stroomt aardig vol. Dat de bijeenkomst wordt voorafgegaan door de ledenvergaderingen van de VSenV en haar afdelingen helpt natuurlijk. En dat er na afloop bij de borrel en het diner volop gelegenheid is om collega's te ontmoeten ook. Zo vaak spreken schrijvers en vertalers elkaar niet. Voor hen geen koffieautomaat waar dagelijks nieuwtjes, prietpraat of serieuze zaken uitgewisseld kunnen worden.

‘Een reportage over de avondvierdaagse in Broek in Waterland vergt toch echt wat minder voorbereiding en tijd dan een reportage over Syrië’, zei Remco Andersen, de winnaar van de Lira Correspondentenprijs 2015 in zijn dankwoord, ‘helaas zijn steeds minder hoofdredacteuren bereid voor dat laatste te betalen. Ze vinden een column van een paar honderd woorden vaak meer waard dan een buitenlandse reportage. Daarom ben ik zo blij met de aandacht van het Lira Fonds, dat helpt om meer geld voor onderzoeksjournalistiek vrij te maken.’

Over de bijeenkomst “Wetenschap als verhaal” van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde Op vrijdag 29 mei 2015 organiseerde de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde een bijeenkomst met als thema ‘Wetenschap als verhaal’. Vier prominente academici, Thomas von der Dunk, Dirk de Geest, Abram de Swaan en Natascha Veldhorst, hielden korte lezingen over de raakvlakken tussen de literatuur en de wetenschap.

In 2015 staan de volgende (na)repartities op het programma:

Zelfstandigen verenigen zich in een broodfonds. Buurtbewoners claimen een stukje grond en tuinieren samen. Iemand laat weten graag onbekenden aan tafel te ontvangen, tegen kostprijs. Mensen op zoek naar nieuwe gemeenschapszin, naar vormen van collectiviteit waar eigenbelang en gezamenlijk belang hand in hand gaan. Het zijn inspirerende initiatieven in een wereld waar voormalige woningbouwverenigingen worden opgekocht door investeringsmaatschappijen, waar geprivatiseerde nutsbedrijven vooral bezig moeten zijn met rendement, waar de participatiemaatschappij de verzorgingsstaat heeft doen vergeten en iedereen geacht wordt zelf zijn broek op te houden.

Het Lira Fonds kent voor de culturele aanvragen een adviescommissie die de culturele aanvragen bij het Fonds beoordeelt. Zij bestaat uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira Fonds-bestuur. Er wordt in de regel zes keer per jaar vergaderd. In het jaar 2015 wordt er waarschijnlijk nog vergaderd op 24 september en 3 december.

De Stichting Lira, opgericht op 23 oktober 1986, beheert als auteursrechtorganisatie op collectieve wijze auteursrechten en op het auteursrecht gebaseerde vergoedingsaanspraken van schrijvers, vertalers en journalisten die door hen individueel niet, of slechts met de grootst denkbare moeite, te gelde kunnen worden gemaakt.

Het Lira Bulletin is een uitgave van de Stichting Lira en wordt sinds nummer 34 (mei 2011) digitaal verspreid onder aangeslotenen en relaties van de Stichting Lira, ook onder de ontvangers van een leenvergoeding, waarvan de verdeling jaarlijks door Lira wordt uitgevoerd in opdracht van de Stichting Leenrecht. Wie dit Bulletin ontvangt, is daarmee niet automatisch bij Lira aangesloten. Aansluiting komt pas tot stand via een handtekening op een zogenoemd aansluitingscontract waarin de auteur bepaalde rechten zoals kabelrechten aan de Stichting Lira in beheer toevertrouwt. Aansluiting bij Lira is kosteloos.